آرتروز دست و انگشتان: دلایل، علائم و راه های درمان
26 اردیبهشت · · خواندن 5 دقیقه
یکی از شایع ترین بیماری های مفصلی آرتروز است که می تواند هر بخشی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد، اما وقتی این بیماری در مفاصل کوچک دست و انگشتان ظاهر می شود، زندگی روزمره فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.
آرتروز دست و انگشتان باعث درد، تورم، خشکی و کاهش حرکت می شود که می تواند انجام کارهای ساده ای مانند نوشتن، باز کردن در بطری یا حتی گرفتن قاشق را دشوار کند. در این مطلب، به بررسی کامل این بیماری، علل، علائم، تشخیص و راه های درمان آن می پردازیم.
آرتروز چیست و چرا دست و انگشتان را درگیر می‌کند؟
آرتروز (Osteoarthritis) یا همان ساییدگی مفصل، زمانی رخ می دهد که غضروف میان مفاصل به مرور زمان تحلیل می رود. غضروف، بافتی صاف و لغزنده است که حرکت راحت استخوان ها بر روی یکدیگر را ممکن می سازد. در آرتروز، این غضروف نازک می شود یا از بین می رود و در نتیجه، استخوان ها به طور مستقیم بر روی یکدیگر ساییده می شوند.
دست ها، به خصوص انگشتان، دارای مفاصل زیادی هستند که به صورت دائم در حال فعالیت اند. حرکات تکراری، آسیب ها، یا افزایش سن، مفاصل کوچک دست را مستعد ابتلا به آرتروز می کند. آرتروز معمولاً در مفاصل زیر شست، مفاصل بندهای میانی و انتهایی انگشتان شایع تر است.
عوامل خطر ابتلا به آرتروز دست
چندین عامل می توانند خطر ابتلا به آرتروز دست و انگشتان را افزایش دهند:
افزایش سن شایع ترین عامل است. با بالا رفتن سن، احتمال فرسایش مفاصل افزایش می یابد.
زنان بیشتر از مردان دچار آرتروز دست می شوند، به ویژه پس از یائسگی.
اگر اعضای خانواده شما به آرتروز مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است.
شکستگی یا ضربه به مفصل دست می تواند روند ساییدگی را تسریع کند.
مشاغل یا فعالیت هایی که نیازمند حرکت مکرر دست هستند (مانند خیاطی، تایپ کردن یا نواختن ساز) خطر آرتروز را افزایش می دهند.
بیماری های التهابی مفصل مثل روماتیسم مفصلی، می تواند به غضروف و مفصل آسیب بزند.
علائم آرتروز دست و انگشتان
علائم این بیماری معمولاً به آرامی ظاهر می شود و در طول زمان پیشرفت می کند. از مهم ترین علائم آرتروز دست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درد مزمن یا گاه به گاه در مفاصل دست، به‌ویژه هنگام استفاده از آن ها.
سفتی و خشکی مخصوصاً در صبح یا بعد از دوره ای از بی تحرکی.
تورم (مفاصل ممکن است متورم و حساس به لمس شوند).
گره های استخوانی (برجستگی های کوچکی در مفاصل انتهایی یا میانی انگشتان که به «گره های هبردن» و «گره های بوشار» معروف اند).
کاهش دامنه حرکت انگشتان
احساس تق تق یا صدا دادن مفصل
ضعف دست (قدرت گرفتن اشیاء کاهش می یابد)
تشخیص آرتروز دست
پزشک با معاینه فیزیکی دست، مشاهده علائم ظاهری (مثل تورم یا گره های استخوانی) و بررسی سابقه پزشکی، می تواند به آرتروز مشکوک شود. برای تأیید تشخیص ممکن است از روش های زیر استفاده شود:
رادیوگرافی برای نشان دادن کاهش فضای مفصلی، وجود خارهای استخوانی یا تغییر شکل مفصل.
درمان آرتروز دست و انگشتان
درمان آرتروز دست و انگشتان بسته به شدت بیماری می تواند شامل راهکارهای غیرجراحی، دارویی یا حتی جراحی باشد. هدف از درمان، کاهش درد، حفظ عملکرد دست و بهبود کیفیت زندگی است.
درمان های خانگی و غیر دارویی
استفاده از کمپرس گرم برای شل کردن عضلات و کمپرس سرد برای کاهش التهاب.
استفاده از آتل (اسپلینت) به ویژه برای مفصل شست باعث کاهش حرکت و کاهش درد می شود.
تمرینات فیزیوتراپی برای افزایش دامنه حرکت، بهبود قدرت عضلات و کاهش خشکی مفاصل.
اصلاح فعالیت های روزمره و پرهیز از کارهایی که فشار زیادی به مفاصل دست وارد می کند.
استفاده از ابزارهای کمکی مانند بازکننده های بطری، قلم های مخصوص و وسایل آشپزی طراحی شده برای افراد مبتلا.
درمان های دارویی
مسکن‌ها مانند استامینوفن برای دردهای خفیف تا متوسط.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا دیکلوفناک برای کاهش درد و التهاب.
پمادهای موضعی مانند ژل دیکلوفناک یا کرم های حاوی کپسایسین.
در موارد شدید، تزریق داروی استروئیدی به مفصل می تواند التهاب و درد را کاهش دهد.
طب سوزنی
ماساژ درمانی
مصرف مکمل هایی مانند گلوکوزامین و کندرویتین
هرچند شواهد علمی در مورد اثربخشی آن ها متناقض است، اما برخی بیماران بهبود در علائم خود گزارش کرده اند.
جراحی
اگر درمان های غیرجراحی پاسخ ندهد و درد یا ناتوانی به حدی برسد که زندگی فرد را مختل کند، ممکن است جراحی توصیه شود.
پیشگیری از آرتروز دست
با اینکه آرتروز اغلب به دلیل فرآیند طبیعی پیری ایجاد می شود و کاملاً قابل پیشگیری نیست، اما با رعایت برخی نکات می‌توان احتمال بروز یا پیشرفت آن را کاهش داد:
پرهیز از فشار بیش ازحد به مفاصل دست
استفاده از وسایل ارگونومیک در محل کار
گرم کردن دست ها قبل از انجام فعالیت های سنگین
حفظ وزن مناسب و سبک زندگی فعال
تمرینات تقویتی و کششی دست
آرتروز دست و انگشتان یکی از شایع ترین اختلالات مفصلی است که می تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. با شناخت علائم اولیه و شروع درمان در مراحل زودرس، می توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و تا حد زیادی درد و محدودیت حرکت را کنترل نمود. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائم این بیماری مواجه هستید، مشورت با یک متخصص روماتولوژی یا ارتوپدی می تواند راهگشا باشد.
MRI یا سونوگرافی در برخی موارد برای بررسی دقیق تر ساختارهای مفصلی.
آزمایش خون برای رد سایر بیماری های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید.
درمان به کمک ارایه اطلاعات به بیمار جدید ترین و کم هزینه ترین راه جهت ارتقای سطح سلامت و افزایش کیفیت زندگی افراد است. در اطلاعات درمانی آگاهی های لازم پیرامون وضعیت فعلی و راهکارهای درمان و پیشگیری از بروز مجدد رخداد پاتولوژیک به بیمار آموزش داده شده و خود اوست که نقش محوری را در اصلاح وضعیت خود ایفا می کند